Η πείρα τόσων ετών μας έχει προσφέρει τη δυνατότητα των συμβουλών προς τους υποψηφίους και τους γονείς τους για το διάστημα των εξετάσεων.
Υπάρχει συνταγή επιτυχίας ; Μετά από δεκαετίες ενασχόλησης με τις εξετάσεις, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως «μαγική» συνταγή επιτυχίας δεν υπάρχει. Όμως καταθέτω ανεπιφύλακτα κάποιες απόψεις που πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα τόσο οι υποψήφιοι όσο και οι γονείς τους.
Προς τους μαθητές
Τώρα που ολοκληρώσατε την προετοιμασία σας, έχοντας κουραστεί και έχοντας διαμορφώσει ο καθένας σας ένα τύπο υποψηφίου που προσδοκεί την επιτυχία, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας γύρω από κάποια βασικά σημεία.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι όσο απαραίτητη ήταν η καλή προετοιμασία στη διάρκεια του έτους, εξίσου απαραίτητη είναι η καλή σωματική και ψυχική κατάσταση τις ημέρες των εξετάσεων.
Τώρα θα πρέπει να προσπαθήσετε στο πώς θα αποδώσετε το μέγιστο δυνατό των γνώσεων που έχετε ήδη αποκτήσει. Κατά συνέπεια, το να ασχοληθείτε την τελευταία εβδομάδα με θέματα δύσκολα και να προσπαθήσετε να αυξήσετε το γνωστικό σας ορίζοντα, μάλλον πρόσθετο άγχος και αγωνία θα επιφέρει. Απλά οχυρώστε ότι μάθατε μέχρι σήμερα. Η αυτοπεποίθηση και η ψυχραιμία είναι το καλύτερο ενισχυτικό μέσο.
Να θυμάστε ότι δεν έχετε να αποδείξετε σε κανέναν τίποτα. Απλά προσπαθείτε να πετύχετε τους στόχους σας. Να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας.
Προσέξτε ιδιαίτερα τη διατροφή σας. «Αποδίδουμε ανάλογα με την ενέργεια που έχουμε δώσει στον οργανισμό μας» λένε οι ειδικοί. Καταναλώνετε τροφές που εφοδιάζουν τον εγκέφαλο με γλυκόζη, αποφεύγετε τα ζωικά λίπη, πολλούς καφέδες. Προτιμήστε φρούτα και λαχανικά. Το βραδυνό φαγητό πρέπει να είναι ελαφρύ για καλύτερο ύπνο. Και βέβαια εφοδιαστείτε με ένα καλό πρωινό κάθε μέρα κατά την περίοδο των εξετάσεων. Δεν είναι φρόνιμο να καταφεύγετε σε κανενός είδους χάπια τα οποία υπόσχονται διάφορα ( εκτός αν υπάρχει πρόβλημα υγείας ).
Ρυθμίστε το βιολογικό ρολόι του οργανισμού σας ώστε να μπορέσετε να «είστε σε φόρμα» τις πρωινές ώρες. Γι΄αυτό, τις τελευταίες μέρες να κοιμάστε κάθε βράδυ την ίδια ώρα που θα κοιμηθείτε την παραμονή κάθε εξέτασης και να ξυπνάτε για διάβασμα το πρωί την ίδια ώρα που θα ξυπνάτε τη μέρα της εξέτασης. Έχετε ένα πρόγραμμα το οποίο θα τηρείτε όλες τις μέρες. Την προηγούμενη των εξετάσεων διακόψτε τη μελέτη νωρίς το απόγευμα και φροντίστε να κοιμηθείτε διώχνοντας το άγχος και τις δυσάρεστες επιπτώσεις του, όπως ανασφάλεια, ταχυκαρδία κ.λ.π. Και προς Θεού, όχι ξενύχτι την παραμονή των εξετάσεων, γιατί αποβαίνει αρνητικό για την απόδοσή σας. Το πιεσμένο και εξαντλημένο μυαλό δε θα μπορέσει την επόμενη μέρα να ανταποκριθεί με επιτυχία ! Το αγχωτικό διάβασμα την παραμονή, φέρνει πανικό και απογοήτευση. Αν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, πιείτε ένα γάλα ή ένα χαμομήλι, κάντε ένα μπάνιο, ξαπλώστε, σβήστε το φως και ηρεμήστε.
Προς τους γονείς
Αναφερόμενος στη συμπεριφορά των γονέων πρέπει να τονίσω ότι ένα μεγάλο μέρος από την επιτυχία κρατούν στα χέρια τους οι ίδιοι. Να γνωρίζουν ότι οι υποψήφιοι χρειάζονται συμπαράσταση και ενθάρρυνση, όχι υπερπροστασία, υπερβολές και περισσότερο άγχος.
◊ Αποφύγετε την υπερπροστασία. Όσο περισσότερο επιθυμείτε να προστατέψετε τα παιδιά, τόσο περισσότερο τα πνίγετε. Όταν τους «σερβίρετε» δέκα διαφορετικά «φαγητά», μην απαιτείτε να «μαγειρέψουν» – δεν μπορούν. Μάθετε τα παιδιά να «μαγειρεύουν». Η νέα εποχή θέλει ανθρώπους με «κότσια» και όχι τρομαγμένα πουλάκια!
◊ Ξεχάστε την περίοδο των εξετάσεων τις προστακτικές : Φάε, διάβασε, κοιμήσου, βγες. Ξεχάστε και τις ερωτήσεις : Έφαγες; Διάβασες; Κοιμήθηκες ; Να είστε κοντά τους με διακριτικότητα.
◊ Μην είστε γλαφυρά τρυφεροί, συμπεριφερθείτε όπως και πριν. Αντιμετωπίστε τα παιδιά με την σοβαρότητα, την αξιοπρέπεια και το σεβασμό που αρμόζει σε έναν ενήλικα.
◊ Την περίοδο των εξετάσεων σταματήστε κάθε αναφορά προβληματισμών και κάθε είδους προστριβές. Δημιουργείστε ήρεμο περιβάλλον χωρίς εντάσεις και ανησυχίες. Δεν είναι η ώρα κατάλληλη για επιπλέον άγχη !
◊ Μην συγκρίνετε και μην αναφέρεστε σε επιτυχημένους ή αποτυχημένους γνωστούς. Κάθε παιδί είναι μοναδικό ! Άλλωστε η ζωή είναι γεμάτη ευκαιρίες και εκπλήξεις, αρκεί να αναγνωρίζουν τις δυνατότητές τους και να αγωνίζονται με σύνεση, υπομονή και επιμονή για τους στόχους τους.
◊ Να γνωρίζετε ότι ο μαθητής είναι ήδη επιβαρυμένος με ένα δύσκολο έργο και μην τον επιβαρύνετε περισσότερο με τυχόν υπέρμετρες φιλοδοξίες θέτοντας μη ρεαλιστικούς στόχους.
◊ Ας σκύψουμε πάνω από τα παιδιά μας με φροντίδα και τρυφερότητα και ας τους δώσουμε να καταλάβουν ότι όχι μόνο δεν πολεμούν μόνα τους αλλά και η δική μας αγάπη δεν εξαρτάται, ούτε κινδυνεύει από μια πιθανή αποτυχία τους !
◊ Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας δίνοντας παράλληλα το μήνυμα ότι η επιτυχία στις εξετάσεις δεν σηματοδοτεί ολόκληρη τη ζωή τους, Να καταθέσω τη μαρτυρία ενός μαθητή που αρίστευσε σε προηγούμενες εξετάσεις : «Είχα την τύχη να μη βλέπω αγχωμένους τους γονείς μου ή τουλάχιστον δεν μου το έδειχναν. Δεν με πίεζαν και δεν κινδυνολογούσαν. Τους αισθανόμουν πολύ κοντά μου με διακριτικότητα ».
Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων :
Η «έξυπνη» κίνηση είναι να φτάνετε στο χώρο του αγώνα περιποιημένοι, καμαρωτοί και χαμογελαστοί και όχι ιδρωμένοι και με υψηλή πίεση. Να είστε εφοδιασμένοι με τα απαραίτητα (ταυτότητα, 2 στυλό, μολύβι, γόμα, χάρακα, νερό κ.α., όχι διορθωτικό). Οι συζητήσεις με τους συμμαθητές σας καλό θα είναι να μην περιέχουν πιθανά θέματα εξετάσεων …
Μην προσπαθήσετε να ελέγξετε τις γνώσεις σας λίγα λεπτά πριν την είσοδό σας στον εξεταστικό χώρο ή όταν περιμένετε τα θέματα. Ότι μάθατε, μάθατε. Όταν διαβάσετε τα θέματα αρχικά, μπορεί στην ένταση να σας φανούν όλα άγνωστα. Αν συμβεί αυτό, χαλαρώστε για μερικά λεπτά, διαβάστε ξανά και ίσως ξαφνιαστείτε όταν συνειδητοποιήσετε ότι τελικά δεν σας είναι και τόσο άγνωστα…
Όταν πάρετε τα θέματα στα χέρια σας, απομονώνεστε από το υπόλοιπο περιβάλλον. Αν κάποιοι συμμαθητές ζητούν απαντήσεις θα πρέπει να τους αγνοήσετε δυστυχώς … Πρώτα γιατί μπορεί να σας δει ο επιτηρητής με τις γνωστές συνέπειες και έπειτα γιατί πρέπει να είστε συγκεντρωμένοι στο γραπτό σας – πουθενά αλλού.
Όταν σας δωθούν τα θέματα, ξεκινήστε με αυτό που ξέρετε καλύτερα. Απαντώντας αυτό που ξέρετε καλά, ανεβάζετε το ηθικό σας και συνεχίζετε με αισιοδοξία …
Στην αρχή κάθε απάντησης πάντα αναφέρετε ποιο ερώτημα αναπτύσσετε. Σαφώς και δε χρειάζεται να γράφετε τις απαντήσεις με τη σειρά. Μπορείτε να ξεκινήσετε με το Θέμα 1γ, και να συνεχίσετε με το 2β. Μην θεωρείτε ότι είναι υποχρέωση του βαθμολογητή να μαντέψει ποιο θέμα απαντήσατε και τι εννοείτε. Αν αργότερα θέλετε να συμπληρώσετε στο θέμα 1γ κάτι που θυμηθήκατε και δεν έχει χώρο από κάτω, δεν βάζετε αστεράκια σαν παραπομπές. Γράφετε «συνεχίζεται μετά το τάδε ερώτημα ή στο τέλος» και απαντάτε – συμπληρώνετε μετά από κάποιο ερώτημα ή στο τέλος με τίτλο «συνέχεια του θέματος 1γ».
Διαβάζετε κάθε θέμα αργά και πολύ προσεκτικά ώστε να κατανοήσετε πλήρως τι ζητείται. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της απάντησης επιστρέφετε και ξαναδιαβάζετε το θέμα ώστε να σιγουρευτείτε ότι δεν ξεφύγατε από το θέμα και ότι απαντήσατε αυτό που χρειάζεται.
Ερωτήσεις που φαίνονται γνωστές και εύκολες, χρειάζονται περισσότερη προσοχή. Μια λέξη που λείπει ή είναι διαφορετική μπορεί να διαφοροποιεί όλο το πνεύμα της ερώτησης. Μην απαντάτε γρήγορα και απερίσκεπτα. Διαβάζετε λοιπόν με την ίδια σοβαρότητα όλες τις ερωτήσεις και σκέφτεστε καλά τις απαντήσεις για να είστε σίγουροι ότι η απάντηση που γράφετε είναι αυτή που ζητείται.
Δεν υπάρχει κανόνας για το αν πρέπει να λύνετε τα θέματα στο πρόχειρο ή όχι. Αν είστε σίγουροι για την απάντηση μπορείτε να απαντήσετε κατ’ ευθείαν στο καθαρό. Το σίγουρο είναι ότι όλοι χρειάζονται και καταφεύγουν στο πρόχειρο κάποια στιγμή. Διαβάζοντας το θέμα, σας έρχονται διάφορες σκέψεις που ίσως να μην είστε σίγουροι κατά πόσο μας χρειάζονται ή κατά πόσο σχετίζονται με το θέμα σας. Προφανώς πρέπει να τις γράψετε στο πρόχειρο και μετά να προσπαθήσετε να ελέγξετε τη χρησιμότητά τους. Το πρόχειρο (οι τελευταίες σελίδες του τετραδίου) λειτουργεί όπως το θρανίο κατά τη διάρκεια της χρονιάς : Μουντζουρώνετε, γράφετε λέξεις, φράσεις, γράφετε τύπους, κάνετε πράξεις αλλά δεν απαντάτε όλη την ερώτηση στο θρανίο ! Κάπως έτσι πρέπει να είναι και η χρήση του πρόχειρου. Η επιλογή φυσικά είναι δική σας- φροντίστε μόνο να μην ξεχαστείτε και σπαταλήσετε πολύ χρόνο.
Προσέξτε όσο μπορείτε την εμφάνιση του γραπτού σας. Βέβαια δεν υπάρχουν μονάδες για την εμφάνιση του γραπτού, επηρεάζουν όμως σημαντικά τους βαθμολογητές. Γράφετε τα θέματα να ξεχωρίζουν και αφήνετε 2-3 κενές σειρές (ή περισσότερο) ανάμεσα στα ερωτήματα. Μπορεί να επανέλθετε στο τέλος για να συμπληρώσετε κάτι.
Να κάνετε σωστή κατανομή και διαχείριση του χρόνου. Θέματα που δεν λύνονται σε εύλογο χρονικό διάστημα πρέπει να τα εγκαταλείπετε προσωρινά και να επανέρχεστε σ΄αυτά όταν λύσετε τα υπόλοιπα.
Συχνά σε κάποια ερωτήματα δεν ξέρετε τι να γράψετε είτε επειδή «κόλλησε» το μυαλό, είτε επειδή δεν διαβάσατε καλά τη συγκεκριμένη ενότητα. Ακόμα και σε θέματα που δε γνωρίζετε την απάντηση, σίγουρα έχετε κάποιες ιδέες. Μην αφήνετε κάποιο θέμα κενό από απάντηση – θα πάρετε 0 μονάδες. Αν γράψετε κάτι, που ίσως να θεωρείτε ότι είναι και λάθος, δεν έχετε τίποτα απολύτως να χάσετε. Αν όμως αυτό που γράφετε είναι μέρος της απάντησης, τότε σίγουρα θα πάρετε τις μονάδες που του αναλογούν.
Όταν τελειώσετε και με το τελευταίο ερώτημα, μην σηκωθείτε να φύγετε αμέσως. Καθίστε λίγο ακόμα. Ηρεμήστε, χαλαρώστε και ρίξτε ακόμα μια ματιά στα θέματα. Κάντε έναν έλεγχο αν απαντήσατε σε όλα τα θέματα ή μήπως ξεχάσατε κανένα στο πρόχειρο ή δεν το είδατε καθόλου. Κάντε τον έλεγχο αυτό και μετά ελέγξτε αν απαντήσατε σωστά το κάθε ερώτημα ή αν ξεχάσατε κάτι. Αν διαπιστώσετε ότι θέλετε να προσθέσετε κάτι, έχετε το χρόνο να το κάνετε. Μετά την απομάκρυνση από το «ταμείο» ουδέν λάθος αναγνωρίζεται! Αν δε διαπιστώσετε καμία εκκρεμότητα της τελευταίας στιγμής, μπορείτε να αποχωρήσετε ήρεμοι και χαλαροί. Απαραίτητα να εξαντλήσετε το τρίωρο – να σας πάρουν το γραπτό από τα χέρια οι επιτηρητές ! Να εκμεταλλευτείτε το χρόνο που έχετε στο έπακρο !
Άσχετα με το πώς γράψατε σε ένα συγκεκριμένο μάθημα, συνεχίστε τις προσπάθειές σας χωρίς ηττοπάθεια στα υπόλοιπα μαθήματα. Σίγουρα κάθε μάθημα μετρά, αλλά εκείνο που τελικά μετράει περισσότερο είναι η δυνατότητα να χειριστείτε κάθε μάθημα σαν ξεχωριστή οντότητα. Δεν είναι λίγοι οι μαθητές που έγραψαν χαμηλά στο πρώτο μάθημα και έπειτα πήγαν πολύ καλά στα υπόλοιπα με αποτέλεσμα να περάσουν σε κάποιες σχολές από τις αρχικές τους επιλογές.
Μερικές ειδικές συμβουλές για το μάθημα της Φυσικής
Τα προβλήματα της Φυσικής είναι προβλήματα και όπως όλα τα προβλήματα για να λύσει κάποιος πρέπει πρώτα να τα κατανοήσει. Η κλασσική έκφραση πως «η λύση του προβλήματος βρίσκεται μέσα στο ίδιο το πρόβλημα» βρίσκει εφαρμογή και σ΄αυτήν την περίπτωση. Κατά τη γνώμη μου τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για την επίλυση προβλημάτων είναι τα εξής :
1. Διαβάζουμε προσεκτικά την άσκηση αρκετές φορές, ώστε να την κατανοήσουμε πλήρως.
2. Καταγράφουμε τα δεδομένα και τα ζητούμενα.
3. Για την οπτική αντίληψη του προβλήματος δημιουργούμε σχεδιάγραμμα – σκαρίφημα.
4. Προσδιορίζουμε το φαινόμενο στο οποίο αναφέρεται το πρόβλημά μας και επικαλούμαστε όλα τα χρήσιμα στοιχεία την αντίστοιχης θεωρίας.
5. Προσδιορίζουμε τους Φυσικούς νόμους που συνδέουν τα φυσικά μεγέθη, δηλαδή τις μαθηματικές σχέσεις που συνδέουν τα δεδομένα για κάθε φαινόμενο.
6. Εφαρμόζουμε τους νόμους της Φυσικής, εκμεταλλευόμενοι σωστά τα δεδομένα. Εξηγούμε και αιτιολογούμε αναλυτικά (όχι τηλεγράφημα, όχι έκθεση) τις όποιες συσχετίσεις κάνουμε.
7. Κάνουμε αριθμητικούς υπολογισμούς και προσδιορίζουμε το αποτέλεσμα.
8. Τόσο στο τέλος όσο και κατά τη διάρκεια της επίλυσης του προβλήματος, ανατρέχουμε στην εκφώνηση του προβλήματος αρκετές φορές και βλέπουμε αν απαντήσαμε όλα τα ζητούμενα.
Στην επανάληψη πρέπει να εξασκηθείτε λύνοντας μεγάλο αριθμό ασκήσεων, ώστε να εξοικειωθείτε με τους τύπους, τις πιθανές ερωτήσεις που γίνονται σε συγκεκριμένους τύπους ασκήσεων.
Δεν πρέπει να ακολουθείτε «τυφλά» τα βήματα μιας μεθοδολογίας αλλά να τα χρησιμοποιείτε αφού πρώτα καταλάβετε το γιατί.
Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι οι εκφωνήσεις των θεμάτων μπορεί να είναι λίγο διαφορετικές από αυτές που έχετε συνηθίσει να λύνετε.
Πρέπει να τολμήσετε. Δεν είναι λίγες οι φορές που η λύση έρχεται όταν αποκλείσουμε κάποιες «διαδρομές». Δεν είναι λίγες οι φορές που η λύση παρουσιάζεται σιγά σιγά στην πορεία. Αν τελικά «χάσετε» χρόνο σε μια λάθος διαδρομή επίλυσης, μην πανικοβληθείτε. Η ψυχραιμία είναι απαραίτητη προϋπόθεση της επιτυχίας. Αν το αδιέξοδο επιμένει, δεν αναλώνετε άλλο χρόνο σε αυτό, προχωράτε σε άλλα θέματα και επιστρέφετε αργότερα.
Προσοχή στο πρώτο θέμα. Ναι μεν είναι μια καλή ευκαιρία συγκομιδής μορίων, αλλά στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής είναι πιθανό αν δεν προσέξετε να κάνετε λάθος.
Να ξέρετε ότι τα θέματα είναι ανεξάντλητα και το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να φτιάξει άπειρα, αλλά τα «εργαλεία» του καλού τεχνίτη είναι καθορισμένα και διαχρονικά. Επιλέξτε τα κατάλληλα και συνδυάστε τα σωστά. Κανένα καινούριο «εργαλείο» επίλυσης, κανένας τύπος και κανένα θεώρημα δεν μπορεί να γεννηθεί και να προστεθεί στην ύλη των εξετάσεών σας !
Τέλος, η ζωή δεν αρχίζει ούτε τελειώνει με την είσοδο στο Πανεπιστήμιο ! Οι εξετάσεις αυτές αποτελούν μια μάχη σημαντική μεν αλλά όχι και την τελευταία! Είναι μόνο μια πρώτη ευκαιρία. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο !
Τις πιο εγκάρδιες ευχές μου για να στεφθεί με επιτυχία η συνεργασία μας! Να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας! Εσείς διαμορφώνετε το κυρίαρχο ποσοστό της επιτυχίας σας!!!
Κουράγιο – Ψυχραιμία – Αυτοσυγκέντρωση